بازماندگان، نه رهبران: هسته میان خالی پس از بن لادن
در قسمت زیادی از تاریخ این گروه، رهبران کرازماتیک الق-اعده در رشد این نهضت کمک کردند. اسامه بن لادن جذبه عرفانی خود را به نمایش گذاشت: ملیونر و سرمایه دار تبدیل شده به یک مجاهد که با قدرت کلامی نرم و محکومیت شدید خود توانست رزمندگان را از مراکو تا مالیزیا دور هم گرد آورد. حتی ایمن الظواهری با وجودیکه یک سخنگو چندان جذاب و فریبا نبود، در برجسته کردن نمای این گروه و افزایش اتکای فکری و عقیدتی این گروه رول حیاتی بازی نمود. حتی نام این رهبران به تنهای خود خیلی وزمین بود، الهام بخش انگیزه و حیرت در میان هواداران شان، و هراس در میان دشمنانشان بود، اما آن عصر گذشت.
القاعده زمان با رهبران قوی که از آسیا تا آفریقا جنگجویان را سوق میداند، تصویر از دستیابی بر حیطه جهانی به نمایش میگذاشت. آن تصویری اسطوره ئی که بن لادن ایجاد کرده بود، حالا قاب آن خالی و از کار افتاده. حتی حمزه بن لادن، که منحیث شهزاده جهاد و وارث ظاهری بن لادن آماده و به بازار برای پرکردن نقش پدر عرضه شد، قبل از پاه گذاشتن به این مقام حذف شد. با مرگ وی آخرین فرصت برای احیای کرازماتیک هم به خاک سپرده شد.
امروز، رهبران به‌ اصطلاح آنها به زمزمه‌ ها تبدیل شده اند. آخرین گزارش سازمان ملل این ضعف را تأیید میکند و خاطرنشان مینماید که رهبری القاعده همچنان سرگردان و بدون آدرس اند، و سیف‌ العدل فقط راهنمایی ‌های غیرمستقیم صادر میکند و کنترول عملیاتی اندکی دارد، چون صلاحیت او نمادین است، نه استراتژیک. در همین حال، چهره‌ های منطقه‌ ئی این گروه مانند اسامه محمود که به عنوان “امیر” القاعده در شبه ‌قاره هند اعلام شده‌، القاب خیالی و بدون قدرت دارند.
حتی رهبران وابسته به گروه القاعده جنگسالاران اند نه شخصیت های نمادین جهانی. حتی احمد دیریه از الشباب یا ایاض آغالی از جماعت نصرت اسلام ومسلمین ممکن است در حلقه های قبیله یا قومی الهام بخش باشند، ولی هنوز نتوانسته اند آن جذابیت جهانی را که بن لادن از خود ارائه کرده بود بدست بیاورند.
این رهبران بر هیچ ارتش ریاست نمیکنند، هیچ قلمرو را در اختیار ندارند، و هیچ پیروی واقعی را الهام نمی‌ بخشند. آنچه وجود دارد، یک سلسله ‌مراتب کاغذی است که درحقیقت جز خواب و خیال باطل چیزی دیگر نیست. واقعیت امر این است که نام و نشان القاعده بر اساس خاطره زنده مانده است، نه بر اساس حرکت.
سیورې پرته له محتوا – د القاعدې تش په نامه مشري
نړیوال نومونه، سیمه‌ ییز بې ‌اهمیتي
القاعده په تیر کې د نړیوالې حاکمیت انځور وړاندې کاوه، چې د پیاوړو مشرانو په وسیله یې د آسیا څخه تر افریقا پورې جنګیالي رهبري کول. هغه افسانوي انځور چې بن لادن جوړ کړی و، اوس تش او بې ګټې دی. حتی حمزه بن لادن، چې د جهاد د شهزاده او د بن لادن د وارث په توګه روزل شوی و او د پلار د رول د ترسره کولو لپاره بازار ته وړاندې شوی و، مخکې له دې چې هغه دا مقام ترلاسه کړي، له منځه یوړل شو. د هغه له مړینې سره، د کرزماتیک بیا رغونې لپاره وروستی چانس خاوری ته وسپارل شو.
نن ورځ، د هغوی په اصطلاح مشران په زمزموبدل شوي دي. د ملګرو ملتونو وروستی راپور دا ضعف تاییدوي، او څرګندوي چې د القاعدې رهبري لا هم ټوټه ټوټه ده، سیف العدل یوازې غیر مستقیمې لارښوونې کوي او لږ عملیاتي کنټرول لري. د هغه صلاحیت سمبولیک، نه ستراتیژیک دی. په همدې حال کې، د دې ډلې سیمه ‌ییز څېرې لکه اسامه محمود چې د هند نيمه لويه وچې لپاره د القاعدې “امیر” اعلان شوی دی، د ځواک پرته د خیالې القابو څښتنان دي. دوې د هیڅ پوځ مشري نه کوي، هیڅ قلمرو باندې واک نلری او هیڅ ریښتیني لارویان ته الهام نه وربخښي. هغه څه چې موجود دی، یو خوب او باطل خیال دی چي پر یو کاغذ لیکلی شوي سلسله مراتب ده. د امر واقعیت دادی چې د القاعدې نوم او نښان د یادښت پر بنا ژوندی پاتي دی، نه د فعالیتونو پر بنسټ.
حتی د القاعدې سره تړلي مشران جګړه ماران دي، نه نړیوال کرکټرونه. حتی د الشباب احمد درعیه یا د جماعت النصره الاسلامي ایاض اغالي ممکن په قبایلي یا قومي حلقو کې الهام بخښونکي وي، مګر دوې لا تر اوسه هغه نړیوال جذابیت نه دی ترلاسه کړی چې بن لادن یې درلود.
ختم افسانه
برای سالهای متمادی، القاعده مفتخر خیال باطل فرمانروایی جهانی بود، ولی امروز این سراب کمرنگ گردیده، رهبران این گروه زیر زمین پنهان شده، اوامر و دستورات بی معنی صادر مینمایند و اهمیت خود را به دیگران واگذار میکنند. گزارش سازمان ملل ضعف مداوم آن‌ها را برجسته میکند و این گروه را چنین تعریف میکند که به جای هدایت عملیات، به بقا چنگ میزند. سیاست‌ گذاران باید از این موضوع بهره برداری کنند: پنهان‌ کاری آنها را برجسته کنند، وابستگی‌ شان را افشا کنند و آخرین نشانه‌ های رمز و راز شان را به خاک یکسان نمایند. هنگامیکه مانند سایه‌های بدون محتوا نقاب شان برداشته شود، دیگر هیچ ترس و هراس از رهبری القاعده بجا نخواهد ماند و آنها به باد فراموشی سپرده خواهند شد. با آشکار کردن اینکه رهبران خودخوانده‌ شان پوچ و میان خالی اند، جامعه بین‌المللی میتواند القاعده را به سطل زباله‌ دانی تاریخ بفرستد، جایکه گروه های شورشی شکست‌ خورده به آن تعلق دارند.
بدون یک هسته کاریزماتیک، این گروه نمی ‌تواند جنگجویان خارجی جدید را در مقیاس وسیع جذب کند، نمی‌ تواند وابستگان پراگنده خود را زیر یک پرچم واحد متحد کند، و نمی ‌تواند با انرژی جنبش‌ های جدید تر و پر زرق و برق‌ تر رقابت کند. در مقابل، رهبری فعلی القاعده نامرئی، غیرالهام بخش و روی کاغذ اند. اطلاعیه‌های آنها موعظه‌ های تکراری اند؛ سران آنها، بازماندگان هستند تا رهبران.