کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا هفته پیش نشست مهمی را در مورد ماهیت سیاست خارجی آمریکا در قبال افغانستان برگزار کرد تا پیامدهای خروج نیروهای این کشور و پیشرفت وضعیت در افغانستان ظرف بیش از دو سال گذشته را، به بررسی بگیرد.

پس از سقوط نظام جمهوریت در افغانستان در تابستان ۲۰۲۱ این نشست یکی از مهمترین جلسات کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان در مورد سیاست‌های آمریکا در قبال افغانستان و بررسی وضعیت امنیتی این کشور در کنگره بود.

توماس وست، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان، رینا امیری، فرستاده ویژه آمریکا در امور زنان و دختران برای افغانستان، و مایکل شیفر، یکی از مقام‌های اداره توسعه بین‌المللی برای پاسخ‌دهی به اعضای این کمیته در این نشست فراخوانده شده بودند.

در این نشست علنی فراجناحی، اعضای کنگره به گزارش‌هایی اشاره کردند که تا حالا دولت آمریکا در این موارد موضوع‌گیری رسمی نکرده بود، مسائلی مانند «از سرگیری هماهنگی میان گروه‌های تروریستی، عضویت افرادی از شبکه القاعده در سطح وزارت‌خانه‌های حکومت طالبان، میزبانی از ایمن الظواهری توسط سراج‌الدین حقانی و گزارش‌هایی که برخی از اعضای کنگره در مورد سفر یک مسئول استخبارات حکومت طالبان به کره شمالی و درخواست این گروه از پاکستان برای کمک به دستیابی به ایجاد تسلیحات هسته‌ای، مطرح کردند».

در این نشست توماس وست با پرسش‌های سختی از سوی نمایندگان کنگره مواجه شد. در پاسخ به این پرسش که سیاست آمریکا در قبال طالبان چیست او گفت: «سیاست اصلی ما این است که خاک افغانستان یک بار دیگر از سوی گروه‌های تروریستی علیه آمریکا استفاده نشود.»

او همچنین گفت که «توانایی القاعده برای تهدید آمریکا از خاک افغانستان یا پاکستان در پایین‌ترین سطح آن قرار دارد»، پاسخی که قناعت اعضای کمیته را فراهم نکرد. آقای وست هر چند در مورد «پناه‌دادن» ایمن‌الظواهری در کابل، آن را «نقض آشکار تعهدات طالبان» خواند و گفت که آمریکا در حال ارزیابی تلاش‌های طالبان برای پایبند ماندن به تعهدادشان است».

جو ویلسون از حزب جمهوری‌خواه و یکی از اعضای این کمیته گفت: «افغانستان بار دیگر تبدیل به پناهگاه تروریست‌ها شده است. هزاران تن از گروه‌های تندرو که برخی آن‌ها متحدان و برخی دشمنان طالبان هستند، در این کشور حضور دارند و تهدید جدی برای امنیت آمریکا به شمار می‌روند.»

آقای ویلسون در همین حال در این نشست سیاست‌های اداره جو بایدن در قبال افغانستان را نقد کرده آن‌ها را «یکجانبه و توام با کتمان‌کاری» خواند.

او افزود که «نامه شهادت ژنرال‌های ارتش آمریکا را که رئیس جمهوری پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در مورد آن سخن گفته بود که شماری از آن‌ها از برنامه خروج نیروها از افغانستان حمایت کرده‌اند، هنوز به من نرسیده است.»

همچنین آقای ویلسون گفت :« ما نمی‌دانیم کدام ژنرال‌ها از برنامه خروج او [‌جو بایدن] از افغانستان حمایت کرده‌اند و این توهین است به نیروهای نظامی ما، به خوانواده‌های سربازان ما و مردم آمریکا».

او گفت: «گزارش‌هایی بوده است که بعد از خروج ما از افغانستان گروه‌های شورشی تروریستی در این کشور دوباره سر بلند کرده‌اند و فعالیت‌های‌شان را بیشتر کرده‌اند، گروه‌های انشعابی که ‌می‌دانیم هر روز اسم عوض می‌کنند.»

آقای ویلسون از توماس وست خواست گزارش بدهد که «چند نوع گروه تروریستی در افغانستان در حال حاضر فعال است و اینکه طالبان از کدام آن‌ها حمایت و با کدام‌های آن‌ها مخالف‌ است». وی گفت هر چند شعار همه آن‌ها یکی است: « مرگ بر آمریکا!»

نگرانی از گسترش داعش

توماس وست به اعضای کنگره آمریکا گفت که اطلاعاتی وجود دارد که نمی‌شود به دلیل ملحوظات امنیتی آن‌ها را در این جلسه علنی پاسخ بدهد و خواستار ارائه توضیحات محرمانه به قول وی، در یک «نشست رو در رو» شد.

آقای وست حضور و فعالیت شاخه خراسان داعش را از «چالش‌های اصلی» در افغانستان خواند و گفت که آمریکا این گروه را زیر نظر دارند.

او گفت: «ما بیش‌تر از همه نگران شاخه خراسان داعش هستیم، آن‌ها افرادی هستند که زمانی که طالبان زندان‌ها را باز کردند ۱۸۰۰ تن از آن‌ها را نیز رها کردند که بعدا خود را دوباره‌ سازمان‌دهی کردند.»

توماس وست افزود: «فعالیت‌های این گروه در سال ۲۰۲۲ با تشدید حملات در برابر مردم افغانستان بخصوص جمعیت شیعه در این کشور معلوم است و این خطرناکترین گروه است که می‌خواهد به کشورهای منطقه نیر حمله کند».« چنانچه شما هم شاهد هستید آن‌ها اخیرا مسوولیت یک حمله در ایران را نیز برعهده گرفتند. این گروه به تاجیکستان و ازبکستان نیزدر گذشته حمله کردند و قصد دارند به آمریکا نیز حمله کنند.»

آقای وست همچنین گفت که آمریکا نگران تحریک طالبان پاکستان هم است که در افغانستان مستقر‌ند و حملات‌شان متوجه پاکستان است.

حملات داعش در کرمان در ایران اخیرا ۹۵ کشته بجا گذاشت که نگرانی گسترده تهران را نیز از فعالیت‌های داعش در این کشور و همچنین افغانستان به دنبال داشته است.

این چهارمین حمله داعش در ایران در چند سال اخیر است. داعش با لحنی پیروزمندانه‌ای این حملات را «ضربه‌ امنیتی سنگینی به حکومت ایران» توصیف کرده است.

«طالبان تروریست هستند»

مایکل مک‌کال، نماینده جمهوری‌خواه از تگزاس و رئیس کمیته روابط خارجی در این نشست گفت که «حالا با سیاست ناکام این دولت [جو بایدن]، وضعیت افغانستان هر روز بدتر می‌شود». او گفت که «طالبان تروریست هستند، طالبان معتدل» چنان که گفته می‌شود وجود ندارند».

او اداره بایدن را متهم کرد که با نزدیک شدن به طالبان می‌خواهد رفتار آن‌ها را تغییر دهد اما افزود که طالبان عملا در رفتار خود نشان داده‌اند که تغییر نمی‌کنند و تاکید کرد که ارتباط طالبان با القاعده واقعی است و این واقعیت‌ها را نمی‌توانید تغییر بدهید. «طالبان یک گروه تروریستی است اما حکومت جو بایدن تلاش می‌کند این گروه را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج کند».

‎ شمار دیگری از نمایندگان کنگره آمریکا نیز دولت جوبایدن را به «سهل‌انگاری» در موضوع افغانستان متهم کردند و گفتند که دولت او‌هیچ برنامه‌ای برای بهبود وضعیت آن کشور ندارد.

آن‌ها گفتند که دولت آمریکا با اتخاذ سیاست‌های نابخردانه وضعیت افغانستان را به ۲۰ سال پیش عقب رانده‌ که حاصل آن به سود مخالفان ایالات متحده، چین و روسیه تمام شده است. آن‌ها به ویژه تاکید بیشتر روی نفوذ چین در افغانستان، دستیابی این کشور به معادنی با ارزش صدها میلیون دلار در حاکمیت طالبان و بیم از افتادن پایگاه نظامی بگرام به نفع چین بود.

مایکل مک‌کال گفت: «تجهیزات به جا مانده آمریکا در افغانستان اکنون به گروه‌های تروریستی فروخته می‌شود و پیوند طالبان با القاعده به گونه‌ای بوده که به قول وی «سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، به ایمن الظواهری، رهبر پیشین القاعده، در کابل پناه داده بود».

حکومت طالبان به تمامی موارد مطرح شده در این نشست کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان واکنش نداده است اما در پی این نشست، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان گفته است که خواهان برقراری روابط حسنه با تمام کشورها به شمول آمریکا هستند.

محمد عبدالکبیر اخیرا در نشستی با حضور متنفذین طالبان در کابل گفت که حکومت طالبان «در چارچوب سیاست خارجی خود خواهان برقراری روابط خوب با تمام کشورها از جمله آمریکا و روس‌ها است»، کشورهایی که به گفته وی در گذشته به «ما حمله‌ کرده‌اند».

او افزوده است: «این گونه نیست که امارت اسلامی قصدا وارد تقابل با دنیا است که سبب آوردن مشکلات به افغانستان می‌شود.»

«امارت اسلامی» نامی است که طالبان برای حکومت خود در افغانستان استفاده می‌کند.

وضعیت زنان بحث دوم کمیته سیاست خارجی بود

علاوه بر مسائل امنیتی و سیاسی بحث حقوق زنان در افغانستان از موضوعات دیگری بود که کنگره آمریکا در مورد آن با ابراز نگرانی، بصورت مفصل بحث و تبادل نظر کرد.

رینا امیری، نماینده ویژه آمریکا در امور حقوق بشر و زنان افغان گفت که «طالبان در سطح کشور بیش از ۵۰ دستورالعمل تبعیض و محدودیت بر زنان وضع کرده است که در سطح ولایت‌ها بیشتر است و زنانی که صدای اعتراض خود را بلند کرده‌اند، با بازداشت، آزار و اذیت و خشونت مواجه شده‌اند».

این نگرانی‌ها همراه است با گزارش‌هایی مستند شده که «شماری زیادی» زنان و دختران به خاطر حجاب طی هفته‌های اخیر در کابل و در شهر دیگر افغانستان، بازداشت شده‌اند.

انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ آمریکا قرار است در ماه نوامبر سال جاری میلادی برگزار شود اما به نظر می‌رسد که افغانستان و کارنامه ناتمام آمریکا در این کشور بار دیگر در سرخط تقابل مخالفان سیاست دولت جو بایدن قرار بگیرد.

از بحث‌های تند نمایندگان فراجناحی کنگره آمریکا در مورد وضعیت افغانستان در نشست اخیر به گفته کارشناسان چنین استنباط می‌شود که شرایط در منطقه هنوز موجب نگرانی آمریکا است.

تلاش آمریکا به قول مقامات این کشور در این نشست نظارت بر وضعیت افغانستان است تا بار دیگر به پناهگاه دور از ترسد این کشور برای گروه‌های «غیر قابل کنترل تروریستی» و خطر‌آفرین برای منطقه و جهان مبدل نشود.

هر چند حاکمیت طالبان بر اساس توافق دوحه با آمریکا بارها تاکید کرده است که اجازه نخواهد داد هیچ گروهی از داخل این کشور علیه کشورهای دیگر فعالیت کنند اما نگرانی‌های پاکستان که اکنون میگوید به شکار روزافزون گروه‌های فعال ترورویستی در افغانستان مواجه شده ، جمع افزایش نگرانی از فعالیت‌های داعش در کشورهای منطقه به افزایش مباحث تندتر در مورد آینده افغانستان انجامیده است.

منبع