نشانه‌های خشک‌سالی از چندین سال به این طرف در افغانستان مشاهده شده است. شمار زیادی از شهروندان کشور از کمبود شدید آب آشامیدنی و زراعتی رنج می‌برند و از شدت خشک‌سالی در مناطق‌شان شکایت دارند. برخی از آنان ادعا می‌کنند که کشت‌زارهای للمی‌شان خشک شده است. با این حال سازمان بین‌المللی صلیب سرخ گفته است که فغانستان وارد سومین سال متوالی شرایط خشک‌سالی و دومین سال فلج‌کننده اقتصادی می‌شود. به گفته صلیب سرخ، خشک‌سالی نیازهای بشردوستانه را افزایش داده است. از سوی دیگر، دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان (اوچا) گفته است که تغییرات اقلیمی دسترسی به آب را در سراسر کشور کاهش داده است. گفتنی است که افغانستان دارای ظرفیت پایین ذخیره آب در منطقه است و با توجه به نبود تخصص و مدیریت لازم، بیشتر شهروندان کشور نگران و به فکر ترک مناطق‌شان شده‌اند.
در کنار سایر بحران‌های دامن‌گیر افغانستان، خشک‌سالی نیز کام زمین و دهقانان را در حال خشکیدن قرار داده است. براساس دسته‌بندی فصل‌ها برای کشت و زراعت در افغانستان، بهار، آغاز روییدن امیدهای میلیون‌ها دهقان است که زمستان‌های سخت را پشت سر می‌گذرانند. اما بهار امسال آرزوی هزاران دهقان که بذر امید را در دل زمین کاشتند تا لقمه‌ای نان به دست بیاورند را به یأس مبدل کرده است. شماری از شهروندان در صحبت با روزنامه ۸صبح از کاهش آب آشامیدنی و آب برای زراعت به‌شدت ابراز نگرانی کرده‌اند. آنان می‌گویند اکثریت کسانی که پیشه دهقانی دارند، در نتیجه خشک‌سالی با گرسنه‌گی مواجه خواهند شد.
تصاویری که از کشت‌زارهای گندم در بلخ به دسترس روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نشان می‌دهد که اکثریت این حاصلات خشک شده و زمین‌ها به کویر مبدل گردیده است. یک باشنده روستای تُنج ولسوالی کشنده این ولایت، به روزنامه ۸صبح گفت: «شما به منطقه بیایید، ببینید. ۱۲ من کشت کردیم، علمم نمی‌آید که دو من بار بگیریم. در کمبود علوفه و آذوقه مال، بعضی‌هایش را مرکب و مال خود را بسته می‌کنیم. نه سر است، نه گندم است. حیوان و انسان در این‌جا تلفات می‌بینند. مال ما هم از بین می‌رود. به ما مردم کمک شود.»
حبیب‌الله جعفری، باشنده بلخ، در صفحه فیس‌بوکش نوار تصویری از کشت‌زارهای گندم للمی را به اشتراک گذاشته است. او می‌گوید: «امروز ولسوالی کشنده آمده‌ایم. متاسفانه گندم‌هایی را که شما می‌بینید، خوشه دارد، اما دانه ندارد. خشک شده است. خشک‌سالی ۱۰۰ فیصد تمام ولسوالی‌ها مخصوصا ولسوالی کشنده را تهدید می‌کند. متاسفانه وضعیت بسیار نگران‌کننده است. خوشه گندم را که شما می‌بینید، بین آن چیزی پیدا نمی‌شود. غیر یکی یا دو گندم پیدا شود، دیگر گندم ندارد. در یک خوشه یک تا گندم یا دو گندم بیشتر ندارد. کلش کاه است. متاسفانه وضعیت بسیار نگران‌کننده است. مردم تقاضای کمک‌های بیشتر را دارند. مواشی علوفه‌ای برای خوردن ندارد، آب آشامیدنی پیدا نمی‌شود. وضعیت بسیار نگران‌کننده است.»
ولایت نیمروز که با واقع شدن سد کمال‌خان در آن، اخیرا به کانون داغ تنش‌های مرزی با ایران تبدیل شده، نیز از شدت خشک‌سالی رنج می‌برد. به‌تازه‌گی نوار تصویری نشر شد که در آن، کشاورزان کشت‌زارهای‌شان را با استفاده از تانکر آبیاری می‌کنند. این خشک‌سالی‌های پیهم عبدالستار، باشنده شهر زرنج را نگران ساخته است. به گفته او، مردم زرنج یک بشکه آب آشامیدنی را به ۱۵ تا ۲۰ افغانی می‌خرند و حالا او نیز به منظور شستن ظرف، برای خرید یک تانکر آب ۵۰۰ افغانی می‌پردازد. عبدالستار به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «پنج سال است که از کشت و زراعت خیری ندیدیم. در منطقه نادعلی زمین‌داری هم داریم. سه سال گندم و پالیز کشت کردم، هیچ حاصل نداد. پول کارگر، تراکتور و مصارفی که کردم، کلاً تاوان شد. از همین [خاطر] گفتم از زراعت بگذرم بهتر است.» او می‌افزاید: «نیمروز بسیار خشک‌سالی شده است. ما همین حالا به زرنج آب آشامیدنی را یک گالون به ۱۵ تا ۲۰ افغانی می‌خریم و این سال‌ها که مجبوریم آب که برای ظرف به خانه استفاده می‌شود را یک تانکر به ۵۰۰ بخریم.»
ولایت غور از ولایت‌های دیگر کشور است که از چند سال به این سو از خشک‌سالی رنج می‌برد. اکثریت باشنده‌گان و دهقانان این ولایت به دلیل خشک‌سالی برای کار به ایران می‌روند. خشک‌سالی امسال نیز آنان را نگران ساخته است. عبدالله صدیقی، یکی از دهقانان از مربوطات شهر فیروزکوه، مرکز ولایت غور، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که بیش از ۷۰ درصد از کشت‌زارهایش خشک شده است. او می‌افزاید: «هرچه کشت کرده بودیم، به دلیل نبود آب و باران به‌موقع کاملا سوخته است و حاصلی از آن به دست نمی‌آید. همه پخل [کاه/علف] است. وضعیت همه یک رقم است. همه مردم از کشت دیمه [للمی] دست کشیده‌اند. وضعیت بسیار خراب است. آب نیست، کار نیست، کشت نیست. خدا خودش یک رحم بکند.
نهادهای بین‌المللی: خشک‌سالی افغانستان سبب افزایش نیازمندی مردم می‌شود
شماری از نهادهای بین‌المللی از خشک‌سالی متواتر در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند. این نهادها تاکید می‌کنند که خشک‌سالی در کنار سایر بحران‌ها، میزان نیازمندی مردم به کمک‌های بشری را افزایش داده است. دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته است که افغانستان در معرض پیامدهای مخرب تغییر اقلیمی قرار دارد. این نهاد پیشتر تصریح کرده است: «خشک‌سالی در بسیاری از نقاط کشور در حال تبدیل شدن به یک امر عادی است و باران‌های شدید بعضاً منجر به سیلاب و تخریب اراضی می‌شود. عواقبی که ما شاهد آن هستیم، نه‌تنها برای زنده‌گی افغان‌ها، بلکه برای توسعه اقتصادی، امنیت غذایی و مهاجرت بسیار شدید است.»
سازمان بین‌المللی صلیب سرخ نیز گزارشی را تحت نام «افغانستان: بحران بشردوستانه» در ۱۶ می سال جاری میلادی منتشر کرد. در این گزارش گفته شده که خشک‌سالی‌های متواتر نیازهای بشردوستانه را در بخش‌های مختلف بحران کنونی در افغانستان افزایش داده است. صلیب سرخ در بخشی از این گزارش گفته است که افغانستان وارد سومین سال متوالی شرایط خشک‌سالی و دومین سال فلج‌کننده اقتصادی می‌شود. به گفته این نهاد، خشک‌سالی مداوم باعث کاهش کشت گندم شده و این کار با افزایش ناامنی غذایی، تأثیر نامطلوبی بر سلامت کشاورزی داشته است. این سازمان افزوده که خدمات تامین آب در افغانستان محدود شده است و این کشور از لحاظ دسترسی به زیر‌ساخت‌های آب، در میان کم‌ترین سیستم‌های بهبود‌یافته آب در جهان قرار دارد. به گفته صلیب سرخ، در حال حاضر ۲۱.۲ میلیون تن به آب صحی نیازمند هستند. این نهاد همچنان خاطر‌نشان ساخته که براساس نتایج مقدماتی ارزیابی کل افغانستان که در آگست و سپتامبر ۲۰۲۲ انجام شده، ۷۹ درصد خانواده‌ها به آب کافی دسترسی ندارند.
دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان (اوچا) نیز از کاهش آب در سراسر افغانستان خبر داده است. این نهاد در ۲۴ ثور با نشر توییتی گفت: «تغییرات اقلیمی دسترسی به آب را در سراسر افغانستان کاهش می‌دهد. نسبت خانوارهایی که با کمبود آب مواجه هستند، از ۴۸ درصد در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۳، برای تسریع تغییرات و حل بحران آب و فاضلاب به ۴۷۹٫۴ میلیون دالر نیاز است.»
این در حالی است که پیش از این نیز گزارش‌های نهادهای بین‌المللی بیانگر خشک‌سالی احتمالی در افغانستان بود. برنامه زیست سازمان ملل متحد (UNEP) حدود یک‌ونیم دهه قبل با نشر یک گزارش تحلیلی در مورد تغییر اقلیم و پیش‌بینی‌ها برای آینده افغانستان، گفته بود که درجه حرارت در سراسر کشور افزایش یافته است. براساس این گزارش، اوسط درجه حرارت سالانه افغانستان از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۸ به ۰.۶ درجه سانتی‌گراد و سپس به‌گونه چشم‌گیری به ۱.۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است. برمبنای این تحلیل، افزایش دمای حرارت باعث تشدید ذوب شدن برف و یخچال‌ها، افزایش سیلاب‌ها و طغیان دریاها شده است. براساس آمارهای سال‌های قبل، افغانستان به‌گونه تخمینی دارای یک هزار و ۵۵۷ متر‌مکعب آب سطحی برای فی نفر در سال است. همچنان افغانستان کشوری دارای ظرفیت پایین ذخیره آب در منطقه خوانده می‌شود. اولین گزارش ملی افغانستان برای چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد پیرامون تغییر اقلیم که یک دهه قبل از سوی اداره محیط زیست وقت ارایه شد، بیانگر این بود که افغانستان بین سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ خورشیدی، سالانه ۲۹ هزار و ۴۰۰ هکتار جنگل را از دست داده است. این آمار تا ۱۳۸۴ حدود ۲٫۲۹ درصد افزایش یافته بود.
ایجاد بندهای کوچک، بازسازی کاریزها، تغییر شیوه‌های آبیاری به‌شکل قطره‌ای، معرفی نباتاتی که به آب کمتر نیاز داشته باشند، نگه‌داری علف‌چرها، ساخت یخچال‌های مصنوعی، جلوگیری از قطع جنگلات، ایجاد ظرفیت‌های مسلکی و تخنیکی و افزایش آگاهی عامه در این زمینه، از مواردی خوانده می‌شود که برای مبازره با خشک‌سالی و تغییر اقلیم مفید است. گفتنی است که حکومت پیشین از صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) و صندوق سرمایه‌گذاری اقلیم سبز (GCF) که در سال ۲۰۱۱ زیر چتر کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر اقلیم (UNFCCC) ایجاد شده بود، برای مبارزه با تغییرات اقلیمی کمک مالی دریافت می‌کرد، در حالی که اداره محیط زیست تا کنون به‌گونه مستقیم قادر به انجام این کار نشده است. این گروه پیشتر به نشست‌های مهم محیط زیستی، از جمله کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در زمینه تغییر اقلیم نیز دعوت نشده بود. این نشست سال گذشته خورشیدی در شرم‌الشیخ مصر برگزار شد.
Be the first to comment on "خشک‌سالی؛ گندم للمی در افغانستان به علوفه حیوانات مبدل می‌شود"